Komende zomer staat het in Teuge: het eerste betonnen 3D-geprinte gebouw met zero footprint in Europa. Innovatief aan de buiten- én binnenkant.

De missie van De Slaapfabriek: ‘Droom niet je leven, maar leef je droom’. Die drijfveer vertaalt zich ook in dit nieuwe project. Want het nieuwe designontwerp wordt straks uitermate duurzaam.
“Komende zomer staat het er”, vertelt Arvid Prigge enthousiast. Het gebouw wordt geprint in een speciaal printbaar beton. Dit materiaal kan op termijn gebruikt worden om een nieuw gebouw te ‘herprinten’: driekwart van het materiaal is herbruikbaar. Als dat niet circulair is … Ook andere bouwmaterialen zijn zo groen mogelijk, denk aan schelpen als spouwisolatie. “Zero footprint: daar gaan we voor”, vat Prigge samen.

Arvid Prigge

Impuls voor bouwsector

Tijdens zijn zoektocht naar duurzame bouwmogelijkheden werd Prigge geïnspireerd door China omdat in Nederland en Europa nog geen 3D geprinte panden staan. Uiteindelijk vond Prigge een Nederlandse leverancier die 3D printen in beton beheerst. Ook andere Nederlandse partners zijn aangehaakt en gemeente Voorst was vanaf de start enthousiast.
Het is pionieren, bevestigt Prigge. Gaandeweg de bouw zal het steeds bijstellen zijn. “Dat kan ook, omdat we kunnen kiezen welke hoeveelheid beton waar nodig is op basis van het 3D design van de constructie. Waar nodig maak je de constructie terplekke steviger”, legt hij uit, “en waar niet hebben we minder grondstof nodig.”

De bouwwereld slaat nu al aan op de bouwplannen. “We zijn ervan overtuigd dat we een duurzaam statement maken. Ook internationaal is veel interesse. We worden door diverse media gevolgd”, zegt Prigge.

Drie foto's van de 3D-impressie van het vergadergebouw

Moods doen veel

Naast een mooie buitenkant, gaat er juist ín het nieuwe vergadergebouw veel gebeuren. Prigge is initiatiefnemer van Centre4Moods dat innovatief en wetenschappelijk onderzoek gaat doen naar de effecten van ‘beelden’ op de stemming van mensen.
“We werken nauw samen met een zorginstelling dat kleinschalig wonen voor mensen met dementie aanbiedt”, vertelt Prigge. “Samen kijken we naar wat er met mensen gebeurt als we bijvoorbeeld authentieke beelden van vroeger projecteren in hun woonomgeving. Welke effecten heeft dit op de zorgvraag, de kwaliteit van leven en mogelijk ook op medicatiegebruik?”

Een eerste experiment start nu al in De Slaapfabriek: wat doen bepaalde beelden, kleuren en geuren voor trainingsgroepen die in het hotel verblijven? Die kennis en ervaringen worden in het nieuwe vergadergebouw toegepast.
“We weten uit onderzoek al dat patiënten in een ziekenhuis aantoonbaar sneller herstellen als zij uitkijken op een groene omgeving”, schetst Prigge. “Er zijn veel meer mogelijkheden, ook voor andere branches dan zorg en training. Denk aan onderwijs. Misschien ontwerpen wij wel de lesomgeving van de toekomst!”

Co-create

Adviseur European Affairs Ineke Lijnema is dol op Brussel. Gelukkig maar, want ze is er regelmatig om de Europese (subsidie)kansen voor gemeente Apeldoorn en de Cleantech Regio in kaart te brengen. Toch is Ineke vaker in de Cleantech Regio te vinden. Want wie in Brussel iets wil bereiken, moet ook ‘thuis’ het huiswerk op orde hebben, onderstreept zij.

Inderdaad: de Europese doelstellingen sluiten naadloos aan op die van de Cleantech Regio. Niet voor niets gaan er dus best deuren open als Ineke Lijnema zich voorstelt als vertegenwoordiger van de ‘Cleantech Region’. Haar opdracht: onderzoeken hoe de Cleantech Regio kan bijdragen aan de Europese doelen en hoe Europa aan die van de Cleantech Regio.

Focus!

“Focus is noodzakelijk”, vertelt Ineke Lijnema. Wil je succesvol lobbyen in Brussel, dan moet je met een beperkt aantal thema’s de boer op. “Anders is het schieten met hagel.” In het recent gemaakte regionale strategische lobbyplan staat die focus verwoord: Cleantech Regio gaat voor smart manufacturing, energietransitie en de circulaire economie. Met daarbij ook zeker aandacht voor human capital.

Ook opereren vanuit de schaalgrootte van minimaal een regio is noodzakelijk in Brussel. Al doen Apeldoorn, Deventer en Zutphen ook als steden projectaanvragen, toch is opereren als regio of landsdeel vaak effectiever. “We concurreren met onze 440 duizend inwoners met een miljoenenstad als Milaan”, illustreert Lijnema. “Mooi is ook dat de samenwerking tussen de verschillende ‘O’s’ zich bij ons al heeft bewezen, terwijl dat in veel andere nationale en Europese regio’s nog vorm moet krijgen.
Tot slot is ‘inhoud’ cruciaal om iets te bereiken. “Je huiswerk moet op orde zijn”, onderstreept de adviseur.
Weten wat je wilt dus, waar je op in moet zetten, bij welke fondsen je moet zijn en welke subsidieaanvragen kansrijk zijn –en dus de moeite van alle inzet en energie waard. “Met een aanvraag ben je al snel maanden bezig”, weet Lijnema. “Daarna is het vaak ook maanden wachten. Je moet dus goed weten waar je aan begint. Overigens betekent werken aan een aanvraagproces ook al winst. Kennis en ervaring uitwisselen met anderen geeft de regionale ambities ook een boost, zelfs al wordt een projectaanvraag niet gehonoreerd.”

‘Inhoud’ leveren betekent ook: niet alleen halen maar ook brengen. Wat kun je als regio’s in Europa samen? Hoe sluit je allianties met partners om samen sterk te staan en Europees beleid te beïnvloeden?

Fieldlab

“Als Cleantech Regio profileren wij ons in Brussel onder meer als field lab-omgeving. Experimenteren met duurzame innovatie? Dat kan bij ons”, zegt Ineke Lijnema. Ook is het feit dat Cleantech Regio zoveel burgerinitiatieven kent op het gebied van duurzame energie, een pré in Brussel.

Vanuit het regionale strategische lobbyplan – binnenkort wordt hier een klap op gegeven – wordt duidelijk welke concrete projecten Ineke Lijnema onder haar arm meeneemt naar Brussel. “Voor die projecten ga ik partners zoeken die dezelfde prioriteiten hebben. En natuurlijk zoek ik financiering.”
Ineke Lijnema werkt vanuit gemeente Apeldoorn, maar vertegenwoordigt ook de Cleantech Regio. “Er is veel werk aan de winkel en ‘Brussel’ wordt steeds belangrijker. Daarom pleit ik in het regionaal strategisch lobbyplan voor een regionaal lobbyist die grotendeels in Brussel werkt. Dat hebben vrijwel alle omliggende regio’s al langer. Wil je als Cleantech Regio zichtbaar zijn in Brussel, dan moet je er vaker aanwezig zijn.”

Ineke Lijnema

Ineke Lijnema verzorgde grotendeels het programma van de European Week of Regions and Cities (de voormalige Open Days) in Brussel. Vertegenwoordigers van de samenwerkende partners in de Cleantech Regio maakten intensiever kennis met het reilen en zeilen in Brussel.

Op de agenda: lezingen en workshops over allerlei cleantech thema’s en bijvoorbeeld ook over grensoverschrijdende samenwerking met Duitsland. Er zijn contacten gelegd met andere regio’s in Europa die ook bezig zijn met cleantech.

Begin 2017 organiseert Ineke Lijnema ook een Brusselbezoek voor collega’s in de Cleantech Regio die gezien hun werk of cleantech lobby ook moeten weten hoe ‘Europa’ werkt en hoe zij inhoudelijk kunnen bijdragen aan lobbywerk.

De gemeenteraden van Epe en Voorst hebben de Cleantech Regio ‘geadopteerd’. Zij kijken hoe de raadsleden van alle samenwerkende gemeenten nauwer betrokken kunnen worden bij ontwikkelingen. Raadslid Albert Oortgiesen en griffier Bernadette Jansen vertellen over het hoe en waarom. Kern van de zaak: op het goede moment invloed uitoefenen.

Albert Oortgiesen

Albert Oortgiesen uit Vaassen is nu zo’n twee jaar CDA-raadslid in Epe. Al snel nadat hij volksvertegenwoordiger werd, vroeg hij zich af hoe het nu zit met de democratische controle op de diverse samenwerkingsverbanden waarin Epe acteert. Daar bleken meer raadsleden mee te puzzelen: waar en wanneer oefen je nu je volksvertegenwoordigersrol uit?
“Een werkgroep heeft alle samenwerkingsverbanden in kaart gebracht en gekeken in welke fase van besluitvorming de raad nu wordt meegenomen. Vervolgens hebben we bepaald waarop we willen focussen.” De Cleantech Regio kwam op het lijstje te staan. “Traditiegetrouw volgen we de ontwikkelingen in de regio op de voet”, licht Oortgiesen toe.

Bernadette Jansen

Griffier Bernadette Jansen van de gemeente Voorst herkent zich in het verhaal. “Voorst heeft met 22 verschillende samenwerkingsverbanden te maken. En in elk verband komen we weer andere partners tegen.” In de Veiligheidsregio zitten immers weer andere partners dan je tegenkomt in de belastingsamenwerking in het Tribuut, en ga zo maar door.
Dat maakt het voor raadsleden best lastig om tussen de bomen het bos te zien en te weten wanneer zij bij de les moeten zijn om hun invloed uit te oefenen. En dat willen zij graag, zeker als het gaat om de Cleantech Regio. “Onze raad is altijd alert op ontwikkelingen in de regio”, constateert Jansen.

Focus op Cleantech Regio

Epe en Voorst vonden elkaar in hun focus op Cleantech Regio en besloten samen tot ‘adoptie’. Een denktank met griffiers en raadsleden (ook uit Brummen deed een raadslid mee) besloot om tijdens het Regiofestival in september 2016 georganiseerd in Apeldoorn ideeën op te halen bij andere raadsleden.
Conclusie van alle denkwerk: het is zaak aan te haken bij recent veranderde wetgeving. Wettelijk moet de Cleantech Regio uiterlijk medio april een conceptkadernota aanleveren bij de gemeenteraden. Die hebben vervolgens acht weken om erop te reageren.
“Het voorjaar is dus hét moment om invloed uit te oefenen”, onderstreept Bernadette Jansen. “Halverwege die acht weken organiseren wij daarom een bijeenkomst voor raden in de regio om van gedachten te wisselen over de nota.” Doel is de gemeenteraden van alle samenwerkende gemeenten in de Cleantech Regio intensiever te betrekken bij actuele ontwikkelingen.

Krachten bundelen

Albert Oortgiesen: “Door samen op te trekken kun je krachten bundelen en slim opereren. Dat is zéker voor de kleinere gemeenten in de regio interessant.” Ook kunnen politieke partijen elkaar opzoeken. Of kunnen raadsleden die voor hun standpunt in de eigen raad geen meerderheid vinden, steun zoeken bij collega’s in andere raden in de regio. Door elk voorjaar tijdig bij de les te zijn, hopen de raadsleden om vanuit hun kaderstellende rol meer invloed te hebben.

Is de raad goed geïnformeerd over ontwikkelingen in de regio, dan kan ook het college gemobiliseerd worden, vindt raadslid Albert Oortgiesen. “Bij ons in Vaassen op het industrieterrein vind je veel cleantech bedrijven. Toch is dat niet zo bekend. Daarom heb ik gezegd: ook wij moeten een cleantech hotspot hebben om ook Epe meer te profileren. Al is het kleinschaliger dan bijvoorbeeld het Cleantech Center in Zutphen: zorg dat je iets neerzet. Zet projecten op die inwoners raken. Plaats bijvoorbeeld zonnepanelen op openbare gebouwen waarin inwoners kunnen participeren.”

Informatievoorziening speerpunt

Die informatievoorziening is een ander speerpunt van de adoptiegemeenten. Informatie moet transparant en toegankelijk beschikbaar zijn voor raadsleden. Dat is ook in het belang van de Cleantech Regio zelf. “Je wilt kunnen uitleggen wat jouw gemeente nu heeft aan regionale samenwerking”, vat Oortgiesen samen. De opdracht aan partners in de Cleantech Regio: in de huid kruipen van raadsleden. Wat willen die weten?

Wat dat betreft is er nog een wereld te winnen, denken raadslid en griffier. Want nog lang niet alle raadsleden, inwoners en ondernemers in hun gemeenten weten waar de Cleantech Regio voor staat en mee bezig is. Albert Oortgiesen: “Als Cleantech Regio moet je ook lokaal zichtbaar zijn.”